چهارشنبه, ۱۴ آبان , ۱۴۰۴ برابر با - Wednesday, 5 November , 2025
مقررات و ضوابط اجرایی مربوط به هزینه استهلاک دارایی ها و هزینه های تاسیس به انضمام جداول دارایی های استهلاک پذیر (موضوع مقررات ماده ۱۴۹ اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۹۴/۴/۳۱) (با آخرین اصلاحات و الحاقات)
شماره: ۲۰۰/۹۵/۷۸ تاریخ: ۱۳۹۵/۱۱/۰۴
در اجرای مقررات قسمت اخیر ماده ۱۴۹ اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۹۴/۴/۳۱ به پیوست مقررات و ضوابط اجرایی مربوط به هزینه استهلاک دارایی ها (شامل ۲۱ ماده و ۴ تبصره ) به انضمام جداول دارایی های استهلاک پذیر (شامل ۲۵ گروه و ۱۳ صفحه) که به پیشنهاد شماره ۲۰۰/۱۶۱۹۹ مورخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۱ این سازمان در تاریخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۹ به تصویر محترم امور اقتصادی و دارایی رسیده است، جهت اجراء ابلاغ می گردد. شایان ذکر است مقررات و جداول مذکوره، صرفاً در مورد اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم که سال مالی آنها از ابتدای سال ۱۳۹۵ (۱۳۹۵/۰۱/۰۱) و به بعد شروع می گردد، جاری خواهد بود. بدیهی است نحوه محاسبه استهلاک داراییهای متعلق به اشخاص مذکور برای دوره مالی که سال مالی آن قبل از تاریخ مزبور شروع گردیده است، تابع مقررات مواد ۱۴۹، ۱۵۰ و ۱۵۱ قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۸۰/۱۱/۲۷ خواهد بود.
سازمان امور مالیاتی کشور
در اجرای مقررات ماده ۱۴۹ اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۹۴/۴/۳۱ و بنا به پیشنهاد شماره ۱۶۱۹۹/ ۲۰۰ مورخ ۱۳۹۵/۱۰/۱۱ سازمان امور مالیاتی کشور، مقررات و ضوابط اجرائی مربوط به هزینه استهلاک دارایی ها و هزینه های تأسیس در ۲۱ ماده و ۴ تبصره (به شرح ذیل)، به انضمام جداول دارایی های استهلاک پذیر در قالب ۲۵ گروه و ۱۳ صفحه (به شرح پیوست این مجموعه) به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی رسید.
ماده ۱-تعاریف و مفاهیم:
الف) استهلاک: تخصیص نظام مند (سیستماتیک) مبلغ استهلاک پذیر یک دارایی طی عمر مفید آن.
ب) مبلغ استهلاک پذیر: بهای تمام شده دارایی یا سایر مبالغ جایگزین پس از کسر ارزش باقیمانده آن.
ج) ج عمر مفید: مدت زمانی که پس از شروع بهره برداری دارایی، طبق جداول استهلاکات مبنای محاسبه استهلاک قرار می گیرد.
د) بهای تمام شده: مبلغ وجه نقد یا معادل نقد پرداختی و یا ارزش منصفانه سایر ما به ازاء هایی که جهت تحصیل یک دارایی در زمان تحصیل یا ساخت آن واگذار شده است و در صورت مصداق مبلغی که بر اساس الزامات خاص استانداردهای حسابداری (مانند مخارج تأمین مالی، تفاوت تسعیر بدهی های ارزی مربوط به تحصیل و ساخت دارایی ها، ناشی از کاهش ارزش ریال) به آن دارایی تخصیص می یابد.
هـ) ارزش منصفانه: مبلغی است که خریداری مطلع و مایل و فروشنده ای مطلع و مایل می توانند در معامله ای حقیقی و در شرایط عادی، یک دارایی را در ازای مبلغ مزبور با یکدیگر مبادله کنند.
و) ارزش دفتری: بهای تمام شده دارایی پس از کسر استهلاک انباشته آن
ز) ارزش باقیمانده: مبلغ برآوردی که واحد تجاری در حال حاضر می تواند از واگذاری دارایی پس از کسر مخارج برآوردی واگذاری بدست آورد، با این فرض که دارایی در وضعیت متصور در پایان عمر مفید باشد (در محاسبه مبلغ استهلاک پذیر دارایی در اجرای این ضوابط، ارزش باقیمانده صفر در نظر گرفته می شود).
ح) هزینه تأسیس: منظور از هزینه های تأسیس مخارج حقوقی برای تهیه اساسنامه و شرکت نامه حق مشاوره و مخارج ثبت می باشد.
ط) دارایی ثابت مشهود: به دارایی اطلاق میشود که به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات، اجاره به دیگران یا برای مقاصد اداری نگهداری می شود و انتظار می رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد.
ی) دارایی نامشهود: یک دارایی قابل تشخیص غیر پولی و فاقد ماهیت عینی (دارایی نامشهود با عمر مفید نامحدود به لحاظ مالیاتی قابل استهلاک نمی باشد).
ک) تعمیر اساسی: مخارج تغییر دارایی ثابت که موجب بهبود وضعیت دارایی(اعم از افزایش عمر مفید، افزایش ظرفیت تولید، بهبود کیفیت محصول و کاهش مخارج عملیاتی) در مقایسه با وضعیت قبل از انجام تعمیر گردد.
ل) تاریخ شروع بهره برداری: تاریخ مندرج در پروانه بهره برداری با بهره برداری عملی حسب مورد خواهد بود.
ماده ۲_ در مورد دارایی هایی که از طریق معاوضه تحصیل می شوند، ارزش منصفانه آن دارایی و یا دارایی های مشابه آن مأخذ محاسبه استهلاک می باشد. چنانچه ارزش منصفانه دارایی تحصیل یا واگذار شده قابل اندازه گیری یا محاسبه نباشد ارزش دفتری دارایی واگذار شده با احتساب سرک دریافتی یا پرداختی مأخذ محاسبه استهلاک قرار می گیرد.
ماده 3- مخارج مربوط به تعمیر اساسی دارایی در زمان انجام هزینه به ارزش دفتری دارایی اضافه و در طول باقیمانده عمر مفید دارایی، قابل استهلاک خواهد بود. مخارج مربوط به تعمیر اساسی دارایی های ثابت که پس از پایان عمر مفید دارایی انجام می شود، در سال انجام مخارج، قابل استهلاک است.
تبصره- در مورد صنایعی که به طور دوره ای انجام عملیات اورهال (بازرسی عمده) ضرورت دارد (اعم از اینکه عملیات اورهال طی عمر مفید یا پس از پایان عمر مفید دارایی صورت پذیرد)، چنانچه طول دوره تکرار اقدامات فوق بیش از یک سال باشد، مخارج انجام شده به طور جداگانه ثبت و طی دوره منتهی به اورهال بعدی مستهلک می گردد.
ماده ۴- تفاوت های تسعیر بدهی های ارزی مربوط به تحصیل و ساخت دارایی ها ناشی از کاهش ارزش ریال با رعایت استانداردهای حسابداری از دوره مالی شناسایی آن، مطابق ضوابط و جداول پیوست این مجموعه مستهلک می گردد.
ماده 5- چنانچه بهای تمام شده برخی از اجزای یک دارایی ثابت مشهود در مقایسه با کل بهای تمام شده آن دارایی، با اهمیت و عمر مفید آن متفاوت از دارایی مورد نظر بوده و بهای آن جزء حداقل ۲۰ درصد بهای تمام شده دارایی باشد، جزء مذکور بر مبنای حداقل تا نصف عمر مفید و یا حداکثر تا دو برابر نرخ استهلاک دارایی مزبور قابل استهلاک خواهد بود. در این صورت بهای تمام شده دارایی و اجزای با اهمیت آن باید بصورت جداگانه ثبت گردد.
ماده ۶- مبداء محاسبه استهلاک دارایی ها از ابتدای ماه بعد از بهره برداری می باشد.
تبصره- موسسات می توانند در موارد غیر فعال و یا بلا استفاده ماندن موقت دارایی بیش از شش ماه متوالی در یک دوره مالی، هزینه استهلاک دارایی مزبور در مدت بلا استفاده ماندن را به میزان ۳۰ درصد محاسبه نمایند. در این صورت چنانچه محاسبه استهلاک بر حسب مدت باشد، ۷۰ %مدت زمانی که دارایی مورد استفاده قرار نگرف نگرفته است، به باقی مانده مدت تعیین شده برای استهلاک دارایی در این جدول اضافه خواهد شد. حکم این تبصره در مورد ساختمان ها و تاسیسات ساختمانی و دارایی های نامشهود با عمر مفید معین جاری معین جاری نمی باشد.
ماده7 – هزینه های تأسیس، در سال تأسیس به میزان صد در درصد قابل استهلاک است.
ماده 8- هزینه های قبل از بهره برداری (به استثناء هر که طبق استانداردهای حسابداری قابل احتساب در بهای تمام شده دارایی های استهلاک پذیر مندرج در جدول پیوست این مجموعه می باشد) در سال انجام هزینه به حساب هزینه دوره منظور می گردد.
ماده ۹- روش های خط مستقیم، مانده نزولی و تعداد تولید یا کارکرد، روش های پذیرفته شده برای محاسبه استهلاک به شرح ذیل خواهند بود:
الف) روش خط مستقیم: در این روش مبلغ استهلاک پذیر دارایی طی دوره عمر مفید تعیین شده در جدول استهلاکات به طور مساوی در هر سال مستهلک می گردد.
ب) روش مانده نزولی: در این روش میزان استهلاک هر سال با اعمال نرخ تعیین شده در جدول استهلاکات نسبت به مانده ارزش دفتری دارایی محاسبه می گردد و هنگامی که مانده ارزش دفتری دارایی به کمتر از ۵ درصد بهای تمام شده دارایی برسد، کل مانده ارزش دفتری در سال بعد یکجا قابل استهلاک است.
ج) روش تعداد تولید: در این روش استهلاک هر سال بر مبنای میزان محصول تولیدی نسبت به کل ظرفیت تولید دارایی محاسبه می شود.
ماده ۱۰- پوشش زیان از محل مازاد تجدید ارزیابی، انتقال این مازاد به حساب سود و زیان یا اندوخته یا توزیع آن به هر شکل بین صاحبان سرمایه، به منزله عدم رعایت استانداردهای حسابداری و همچنین تحقق درآمد در آن سال است و مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.
تبصره1- در صورتی که اشخاص حقوقی موضوع تبصره (۱) ماده (۱۴۹) اصلاحی قانون مالیات های مستقیم ظرف یک سال پس از تجدید ارزیابی (شناسایی و ثبت تجدید ارزیابی در دفاتر قانونی شرکت)، تشریفات قانون جهت انتقال مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها به حساب سرمایه و نیز ثبت افزایش سرمایه نزد مرجع ثبت شرکت ها را انجام دهند، مازاد تجدید ارزیابی که به حساب سرمایه منتقل می شود، با رعایت سایر مقررات مشمول مالیات بر درآمد نخواهد بود.
تبصره۲- اثر مدت مذکور در قسمت اخیر حکم ماده (۱۴) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی (تجدید ارزیابی یک بار در هر پنج سال) نسبت به آینده است، بنابراین اشخاص حقوقی که با استفاده از مقررات ماده یاد شده نسبت به افزایش سرمایه خود از محل تجدید ارزیابی دارایی ها اقدام کرده اند تا مدت پنج سال مجاز به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها برای استفاده از این معافیت نخواهند بود.
تصویب نامه مورخ ۱۳۹۸/۱۰/۲۲ هیأت محتره
تبصره 3- عدم رعایت هر یک از شروط موضوع ماده (۱۴) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی افزایش سرمایه و ثبت آن پس از مهلت یکساله مقرر یا افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها در فواصل کمتر از پنج سال) موجب شمول مالیات نسبت به مازاد تجدید ارزیابی دارایی های مربوط می شود. همچنین در صورت کاهش سرمایه اشخاص مذکور که از مشوق مالیاتی بوده ماده (۱۴) قانون یاد شده استفاده کرده اند، مالیات متعلق در سال کاهش، مطالبه و وصول می شود.
تبصره ۴- محدودیت پنج ساله مندرج در ماده (۱۴) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی صرفا در خصوص تجدید ارزیابی هر زیابی هر طبقه به صورت مجزا از سایر طبقات دارایی ها ملاک عمل است و انجام تجدید ارزیابی سایر طبقات فارغ از تجدید ارزیابی مذکور در طی پنج سال مجاز است.
ماده ۱۱- در خصوص مواردی که روش استهلاک در جداول نسبت به جدول استهلاکات قبل تغییر یافته باشد، به شرح ذیل عمل خواهد شد:
الف) در موارد تغییر روش از نزولی به مستقیم، مانده مستهلک نشده طی مدت باقیمانده عمر مفید (عمر مفید دارایی طبق جدول جدید منهای مدت مستهلک شده دارایی)، مستهلک خواهد شد. چنانچه عمر مفید موضوع این جدول کمتر از مدت مستهلک شده دارایی باشد، مانده ارزش دفتری در سال اول اجرای این جدول، قابل استهلاک خواهد بود.
ب) در موارد تغییر روش از مستقیم به نزولی، مانده مستهلک نشده با نرخ جدید، مستهلک خواهد شد.
ماده ۱۲- چنانچه قیمت تمام شده یک دارایی تحصیل یا ایجاد شده کمتر از ده درصد حد نصاب معاملات کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصات در آن سال باشد، در سال تحصیل یا ایجاد قابل استهلاک خواهند بود.
ماده ۱۳- دارایی هایی که به صورت دست دوم خریداری می شوند، مطابق عمر مفید و یا نرخ های مندرج در جدول استهلاکات، قابل استهلاک خواهند بود.
ماده ۱۴- در صورتی که بر اثر فروش مال قابل استهلاک یا مسلوب المنفعه شدن ماشین آلات، زبانی متوجه مؤسسه گردد، زیان حاصل معادل ارزش مستهلک نشده دارایی منهای حاصل فروش (در صورت فروش) یکجا قابل احتساب در حساب سود و زیان همان سال است.
ماده ۱۵- استهلاک اجاره سرمایه ای دارایی های ثابت استهلاک پذیر با رعایت استانداردهای حسابداری و مطابق ضوابط و جداول پیوست این مجموعه محاسبه می گردد.
ماده ۱۶- در مورد قراردادهای ساخت بهره برداری و واگذاری (B.O.T) و بیع متقابل ( Buy Back داراییهای استهلاک پذیر که تحت عنوان هزینههای پروژه یا داراییهای سرمایه ای ثبت میگردد به نسبت درآمد هر سال و یا به نسبت سنوات دوره بهره برداری حسب مورد قابل استهلاک
خواهد بود.
ماده ۱۷- مؤسسات تولیدی و معدنی دارای پروانه بهره برداری از مراجع ذیربط مجاز خواهند بود آن بخش از دارایی های ثابت استهلاک پذیر خود را که به منظور کاهش مصرف انرژی، تولید و یا استفاده از انرژی های نو (تجدیدپذیر)، رفع یا کاهش آلودگی های زیست محیطی و ارتقاء فناوری (تکنولوژی) خریداری می نمایند، با نصف مدت و یا دو برابر نرخ های مندرج در این جدول مستهلک نمایند، مشروط بر اینکه فهرست دارایی های مزبور و نحوه استهلاک آن و تأییدیه مراجع ذیربط در مورد مصادیق این ماده را تا پایان انقضای مهلت تسلیم اظهار نامه سال مالی خرید دارایی، به اداره امور مالیاتی مربوط اعلام نمایند.
تبصره – مسئولیت تشخیص مصادیق موضوع این ماده در مورد رفع یا کاهش آلودگی های زیست محیطی، با سازمان حفاظت محیط زیست در مورد ارتقای فناوری تکنولوژی در مصادیق ساخت داخل با معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهوری.
ماده ۱۸- دارایی هایی که قیمت تمام شده آنها به طور کامل مستهلک می گردد، تا زمانیکه در مالکیت مؤسسه می باشند باید بهای تمام شده و میزان استهلاک انباشته آن دارایی به طور کامل در حساب ها و دفاتر مؤسسه نشان داده شود.
ماده ۱۹- موسسات مجاز می باشند که داراییهای استهلاک پذیر خود را بیش از مدت و یا با نرخی کمتر از نرخ های مقرر در این جدول مستهلک نمایند، مشروط به اینکه فهرست دارایی های مربوط و نحوه استهلاک آنها را تا پایان انقضای مهلت تسلیم اظهار نامه عملکرد سال تحصیل دارایی و یا در اولین سال
استفاده از مقررات و ضوابط این مجموعه به اداره امور مالیاتی ذیربط اعلام نماید.
تبصره: حکم این ماده برای دوره معافیت یا محاسبه مالیات با نرخ صفر جاری نخواهد بود.
ضمناً در راستای مصوبه مذکور خاطرنشان می سازد، مؤسسات می توانند در اولین سال استفاده از مقررات و ضوابط اجرایی دارایی های استهلاک پذیر، دارایی های تحصیل و خریداری شده قبل از سال ۱۳۹۵ خود را با رعایت مفاد مقررات ماده ۱۹ اصلاحی یاد شده و تبصره آن بیش از مدت و یا با نرخی کمتر از نرخ های مقرر در جدول استهلاکات مالیاتی، مستهلک نمایند.
ماده ۲۰- در مواردیکه مطابق جدول استهلاکات، نرخ و یا مدت خاصی برای برخی از دارایی ها پیش بینی نشده است و همچنین مواردیکه نیازمند اصلاح ضوابط، شرح دارایی های استهلاک پذیر، مدت و یا نرخ استهلاک باشد، مراتب توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و به تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد رسید.
ماده ۲۱- ضوابط این مجموعه و جدول دارایی های استهلاک پذیر (پیوست) در مورد اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم که سال مالی آنها از تاریخ ۱۳۹۵/۰۱/۰۱ و بعد شروع می گردد لازم الاجراء خواهد بود.
علی طیب نیا وزیر امور اقتصادی و دارایی