استاندارد بین المللی حسابداری 39
ابزارهای مالی: شناخت و اندازه گیری
استاندارد بین المللی حسابداری 39 ابزارهای مالی: شناخت و اندازه گیری به منظور تعیین اصول شناخت، اندازه‌گیری و افشای ابزارهای مالی وضع شده است تا رویه‌های یکنواختی برای گزارش‌گری این دارایی‌ها و بدهی‌ها ایجاد کند.
این استاندارد برای کلیه ابزارهای مالی به‌جز موارد زیر اعمال می‌شود:
سرمایه‌گذاری در واحدهای تجاری فرعی، وابسته و مشارکت‌های خاص (طبق استانداردهای مربوطه)
حق‌تقدم‌های سهامداران در صورت‌های مالی جداگانه
برنامه‌های مزایای کارکنان (طبق IAS 19)
بیمه‌نامه‌ها (طبق IFRS 4 و IFRS 17)
قراردادهای اجاره (طبق IAS 17)
ابزار مالی: هرگونه قرارداد که منجر به ایجاد دارایی مالی برای یک واحد و بدهی مالی یا ابزار سرمایه‌ای برای واحد دیگر شود.
دارایی مالی: شامل وجه نقد، حق قراردادی دریافت وجوه یا مبادله ابزار مالی با شرایط مطلوب.
بدهی مالی: تعهد قراردادی برای پرداخت وجوه یا مبادله ابزار مالی تحت شرایط نامطلوب.
یک واحد تجاری باید دارایی‌ها یا بدهی‌های مالی را زمانی در ترازنامه شناسایی کند که:
کنترل دارایی را به‌دست آورد.
تعهد بدهی ایجاد شود.
ابزارهای مالی در ابتدا به ارزش منصفانه به‌اضافه هزینه‌های معامله (در مورد دارایی‌ها و بدهی‌های مالی که تحت ارزش منصفانه از طریق سود و زیان اندازه‌گیری نمی‌شوند) شناسایی می‌شوند.
دارایی‌ها و بدهی‌های مالی بر اساس چهار طبقه‌بندی اصلی اندازه‌گیری می‌شوند:
| طبقه‌بندی | روش اندازه‌گیری | مثال |
|---|---|---|
| ۱. دارایی‌های مالی به ارزش منصفانه از طریق سود و زیان (FVTPL) | ارزش منصفانه، تغییرات در سود و زیان | سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت سهام |
| ۲. سرمایه‌گذاری‌های نگهداشته‌شده تا سررسید (HTM) | هزینه‌ی استهلاک‌پذیر با استفاده از روش نرخ سود موثر | اوراق قرضه بلندمدت |
| ۳. وام‌ها و مطالبات | هزینه‌ی استهلاک‌پذیر با استفاده از روش نرخ سود موثر | وام‌های بانکی |
| ۴. دارایی‌های مالی موجود برای فروش (AFS) | ارزش منصفانه، تغییرات در سایر اجزای سود جامع (OCI) | سهام شرکت‌های دیگر که قصد فروش آن‌ها در آینده وجود دارد |
دارایی‌های مالی: زمانی حذف می‌شوند که حق‌قراردادی به وجوه نقد پایان یابد یا دارایی منتقل شود و ریسک و مزایای مالکیت نیز منتقل شده باشد.
بدهی‌های مالی: زمانی حذف می‌شوند که تعهد قراردادی به‌طور کامل تسویه یا منقضی شود.
در موارد خاص، واحدها می‌توانند ابزارهای مالی را به ارزش منصفانه از طریق سود و زیان اندازه‌گیری کنند، حتی اگر در طبقات دیگر باشند (مثلاً برای کاهش ناسازگاری اندازه‌گیری).
هزینه‌های مربوط به استقراض باید به عنوان هزینه دوره شناسایی شوند، مگر اینکه به دارایی واجد شرایط (مثل دارایی‌های ساخته‌شده برای فروش) تخصیص یابند.
واحدها باید اطلاعاتی درباره موارد زیر ارائه کنند:
روش‌های اندازه‌گیری ابزارهای مالی
ریسک‌های مرتبط (اعتباری، نقدینگی، نرخ بهره و …)
سود و زیان‌های شناسایی‌شده از تغییرات ارزش منصفانه
از سال ۲۰۱۸، IAS 39 با IFRS 9 جایگزین شد که تغییرات مهمی در طبقه‌بندی، اندازه‌گیری و رویکرد کاهش ارزش ایجاد کرد.
استاندارد بین المللی حسابداری 39 ابزارهای مالی: شناخت و اندازه گیری