۱- انواع قراردادهای پیمانکاری و ضرایب حق بیمه
حق بیمه قراردادهای پیمانکاری بر اساس بخشنامه شماره ۱۴۹ به سه دسته کلی قراردادهای عمرانی، غیر عمرانی و موارد خاص تقسیم می شوند.
همچنین قراردادهای عمرانی نیز به دو دسته قراردادهای مشاوره ای و قراردادهای اجرایی و همچنین قراردادهای غیر عمرانی نیز به دو دسته قراردادهای با مصالح و قراردادهای بدون مصالح تقسیم میشوند.
ضرایب حق بیمه قابل وصول از پیمانکار در هر یک از این دسته بندی ها بر اساس نوع کار و پیمان بیان شده است که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.

۱-۱- قرارداد طرح های عمرانی
قراردادهای عمرانی به آن دسته پیمانهایی اطلاق میشود که کارفرما دولت و با سازمانهای دولتی بوده و شرایط زیر در قرارداد حاکم باشد.
- قرارداد بر اساس فهرست بهای پایه سازمان برنامه و بودجه قراردادهای پیمانکاری یا ضوابط تیپ سازمان مزبور قراردادهای مشاوره ای منعقد شده باشد.
- حداقل بخشی از بودجه قرارداد از محل اعتبارات عمرانی دولت اعتبارات عمرانی ملی منطقه ای استانی تامین شده باشد.
قراردادهای عمرانی بر اساس نوع قرارداد به دو دسته مشاوره ای و اجرایی پیمانکاری تقسیم می شوند.
۱-۱-۱- قراردادهای عمرانی مشاوره ای
در قرارداد عمرانی مشاوره ای حق بیمه قرارداد ۱۵٫۶ درصد است که مجموع ۱۴ درصد حق بیمه موضوع ماده ۲۸ و ۱۶ درصد بیمه بیکاری است. از درصد کل حق بیمه ۳٫۶ درصد سهم پیمانکار (مشاور) و ۱۲ درصد نیز به د نیز سهم کارفرما (دولت) است که باید به سازمان تامین تامین اجتماعی پرداخت شود.

۱-۱-۲- قراردادهای عمرانی اجرایی
در قراردادهای عمرانی اجرایی حق بیمه قراردادها ۶٫۶ درصد است که مجموع ۶ درصد حق بیمه موضوع ماده ۲۸ و ۰/۶ درصد بیمه بیکاری است. سهم کارفرما (دولت) و پیمانکار در پرداخت سهم حق بیمه در این نوع قراردادها بدین صورت است که ۱۶ درصد سهم پیمانکار و ۵ درصد نیز سهم کارفرما (دولت) است.

۱-۲- قرارداد طرح های غیر عمرانی
قرارداد طرح های غیر عمرانی پیمانهایی هستند که یکی از دو شرط مذکور در بخش قراردادهای عمرانی را نداشته باشند. قراردادهای غیر عمرانی با توجه به نقش نیروی انسانی در انجام پیمان به دو دسته قراردادهای بدون مصالح (غیر مکانیکی) و قراردادهای با مصالح (مکانیکی) تقسیم میشوند قراردادهای بدون مصالح (غیر مکانیکی پیمانهایی هستند که بیشتر وابسته به نیروی کار هستند در مقابل قراردادهای با مصالح (مکانیکی به پیمانهایی اطلاق میشود که بیشتر وایسته به ابزار و دستگاه باشند.
سازمان تأمین اجتماعی با کمک سازمان برنامه نسبت هزینه دستمزد کارکنان در قراردادهای پیمانکاری را تعیین نموده و مدعی است در پیمان هایی که تأمین مصالح و ابزار کار به عهده کارفرما است %56 بهای ناخالص پیمان را مرد کارکنان تشکیل داده و نیز پیمانهایی که در آن مصالح به عهده پیمانکار است و قراردادهایی که در اجرای آن نیاز به مصالح نیست %26 بهای ناخالص پیمان صرف مزد کارکنان خواهد شد. بر این اساس ضرایب حق بیمه هر نوع قرارداد محاسبه می شود.
با ضرب نسبت های فوق در ۲۷ درصد حق بیمه موضوع ماده ۲۸ و ۳ درصد حق بیمه بیکاری ضرایب نهایی حق بیمه به شرح زیر مشخص می شود.

۱-۲-۱- قراردادهای غیر عمرانی با مصالح
همان طور که اشاره شد نسبت مزد به کل کار در قراردادهای با مصالح (مکانیکی) ۳۶ درصد کل مبلغ قرارداد تعیین شده از این رو با ضرب نسبت مذکور در ۳۰ درصد حق بیمه (۲۷) درصد موضوع ماده ۲۸ و ۳ درصد بیمه بیکاری ضریب ۷۷۷ به عنوان ضریب حق بیمه قراردادهای غیر عمرانی با مصالح تعیین میشود که به صورت کامل توسط پیمانکار پرداخت میشود.

1-2-2 قراردادهای غیر عمرانی بدون مصالح
سازمان برنامه نسبت مرد به کل کار در قراردادهای غیر عمرانی بدون مصالح را ۵۶ درصد کل مبلغ قرارداد تعیین کرده است. از این رو با ضرب نسبت مذکور در ۳۰ درصد (۲۷) درصد بیمه موضوع ماده ۲۸ و ۳ درصد بیمه بیکاری ضریب ۱۶۶۷ به عنوان حق بیمه قراردادهای بدون مصالح تعیین میشود که به صورت کلی توسط پیمانکار پرداخت می شود.

1-2-3 حالتهای دیگر قراردادهای غیر عمرانی
اکثریت قراردادهای غیر عمرانی نه به صورت خالص مکانیکی و نه به صورت خالص غیر مکانیکی است. از این رو سازمان تأمین اجتماعی قواعدی را برای محاسبه ضرایب حق بیمه قراردادهای ترکیبی ارائه کرده است:
در بخشنامه های تأمین اجتماعی مقرر شده است در مواردی که تهیه قسمتی از مصالح به عهده پیمانکار و قسمتی به عهده کارفرما است، ارزش مصالح واگذاری به پیمانکار به کل مبلغ قرارداد افزوده شده و سپس حق بیمه محاسبه شود .
لیکن در عمل وظیفه این محاسبه و تفکیک به سلیقه و اراده کارشناسان بیمه وابسته است. که معمولا انگیزه افزایش درآمد حق بیمه موجب میشود کل قرارداد به صورت بدون مصالح در نظر گرفته شود.
در مواردی که موضوع قرارداد ارائه خدمات بوده و نوع کار ایجاب نماید قسمتی از عملیات به صورت مکانیکی (با وسایل و ماشین آلات مکانیکی متعلق به پیمانکار) و قسمتی به صورت دستی انجام گیرد در این حالت حق بیمه بخش مکانیکی، به ماخذ ۷٬۷۷ درصد و حق بیمه بخش دستی به مأخذ 16.67 درصد محاسبه میشود. در این مورد نیز کارشناسان بیمه با هدف افزایش درآمد بیمه و اعمال سلیقه بالاترین ضریب را برای کل قرارداد محاسبه می کنند.
1-3 موارد خاص
علاوه بر موارد مذکور برای محاسبه حق بیمه قراردادهای پیمانکاری موارد خاص دیگری نیز وجود دارد که ضرایب هر کدام به تناسب شرایط آن متفاوت است.
با توجه به نوع قرارداد در این موارد نیز ضریبی بین 16.67% و 6.6% تعیین میشود. از جمله این موارد می توان به قراردادهای خرید و فروش، قراردادهای کلید در دست (PC و EPC) گازرسانی، قراردادهای کلید در دست پروژه های انتقال نیرو و برق رسانی، قراردادهای پروژه های ساخت و راه اندازی تصفیه خانه ها و تلمیه خانه های آب و فاضلاب، قراردادهای خدمات شهری و نگهداری فضای سبز و قراردادهای تحقیقاتی و پژوهشی اشاره کرد. خوانندگان می توانند. جهت مطالعه جزییات موارد خاص نامبرده شده در بالا به بخشنامه ۱۴۹ سازمان تامین اجتماعی مراجعه کنند.

جهت دسترسی به بخشنامه های سازمان تامین اجتماعی میتوانید به لینک زیر مراجعه کنید:
https://www.tamin.ir/circularsapi/index