پرسش شماره 109 مورخ 1399/02/23 |
شیوع ویروس کرونا کووید (۱۹ به سرعت در حال گسترش است اقدامات انجام شده برای مهار این ویروس بر فعالیتهای اقتصادی تاثیر منفی داشته که به نوبه خود پیامدهایی برای گزارشگری مالی و حسابرسی صورتهای مالی واحدهای مورد رسیدگی یا گروههای ذیربط به همراه دارد. لذا نحوه برخورد با آثار ناشی از شیوع کووید – ۱۹- در گزارش حسابرس مستقل و گزارشگری مالی چگونه است؟ |
پاسخ |
1- به منظور اطلاع رسانی و ارائه راهکار به حسابرسان و حسابداران محترم بابت برخورد با پیامدهای شیوع کووید – ۱۹ نکات مورد توجه مشتمل بر چالشها و موارد قابل بررسی به شرح پیوست در دو بخش حسابرسی و گزارشگری مالی ارائه شده است. 2- این نکات مورد توجه با گذشت زمان و دستیابی به اطلاعات بیشتر بر حسب ضرورت به روزرسانی خواهد شد. 3- این نکات مورد توجه در برگیرنده تمامی نکاتی که باید در تهیه و ارائه صورتهای مالی واحدهای تجاری و حسابرسی آنها در شرایط شیوع کووید ۱۹ و آثار و تبعات آن مورد توجه قرار گیرد نیست بلکه حسابرسان و حسابداران محترم باید با شناخت و ارزیابی همه جانبه از شرایط یاد شده تمامی مخاطرات و موارد مستلزم توجه خاص موثر بر حسابرسی صورتهای مالی و گزارشگری مالی را مد نظر قرار دهند -۴- نکات مورد توجه منتشر شده صرفاً تا ریشه کن شدن کووید ۱۹- به قوت خود باقی خواهد ماند. نکات مورد توجه در برخورد با پیامدهای بحران ناشی از ویروس کرونا (کووید-(۱۹) بیماری همه گیر کووید ۱۹- دارای پیامدهای بسیار گسترده ای بوده و همچنان این پیامدها ادامه خواهد داشت. در بسیاری از نقاط جهان دولتها تدابیری که قبلا دیده نشده از جمله قرنطینههای فاصله گذاریهای ،اجتماعی بسته شدن مرزها توقف ارائه خدمات غیر ضروری و پذیرش تعهدات قابل توجه در برخی موارد نامحدود را برای پشتیبانی مالی از مشاغل و افراد تحت تأثیر انجام داده.اند درست همانطور که مفاهیم پزشکی جدید مطرح شده و با سرعت در حال تحول است موارد مرتبط با محیط اقتصادی و اعتباری نیز به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است شیوع کووید ۱۹- دارای پیامدهای اقتصادی از جمله کاهش فعالیت بخشی از کسب و کارهای ،تولیدی بازرگانی خدماتی و …. کاهش تقاضا کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش لاوصول و یا مشکوک الوصول شدن ،مطالبات ناتوانی در ایفای به موقع تعهدات تعدیل نیروی کار و خطر رکود و توقف فعالیت بوده است پیامد این محدودیتها بر گزارشگری مالی و حسابرسی صورتهای مالی واحدهای تجاری متاثر از جمله ایجاد خطرهای با اهمیت جدید یا تشدید خطرهای قبلی در مواردی از قبیل مشاهده موجودها دسترسی به سوابق ،مشتری شناخت از کنترلهای داخلی و آزمون کنترلها تایید حسابها دریافت تاییدیه کتبی از اشخاص ثالث و مدیران و ابهام درباره تداوم فعالیت و خواهد بود الف- حسابرسی 2- پذیرش و انجام کارهای حسابرسی جدید 3- اطلاع رسانی به ارکان راهبری (استاندارد حسابرسی ۲۶۰) در صورت عدم امکان ملاقاتهای حضوری حسابرس و ارکان راهبری از جمله کمیته ،حسابرسی ضروری است سایر روشهای اطلاع رسانی به ارکان راهبری تعیین و مورد توافق طرفین (حسابرس مستقل و ارکان (راهبری قرار گیرد ارکان راهبری نیز برای بررسی موارد اطلاع رسانی شده توسط حسابرس ) شامل پیش نویس گزارش حسابرسی زمان لازم را تخصیص دهد همچنین حسابرس نیز با توجه به پاسخ دریافتی از ارکان راهبری، تعامل لازم را با آنها داشته باشد 4- ارزیابی خطر (استاندارد حسابرسی ۳۱۵) حسابرس باید ارزیابی خود از خطرهای تحریف با اهمیت را با توجه به آثار ناشی از شیوع کووید – ۱۹ بازنگری نماید و در صورت لزوم خطرهای جدید یا تشدید شده را نیز شناسایی نماید و این فرایند را به طور مستمر طی عملیات حسابرسی مورد توجه قرار دهد حسابرس ،همچنین باید تغییرات به عمل آمده در شناخت خود از سیستم کنترل داخلی واحد تجاری از جمله محیط کنترلی آن و به تبع آن تغییر در میزان اتکای برنامه ریزی شده نسبت به کنترلهای داخلی واحد ،تجاری در تعیین نحوه برخورد با خطرهای تحریف با اهمیت را مشخص حسابرس باید توجه بیشتری به تغییرات مورد نیاز در نحوه برخوردهای برنامه ریزی شده برای نمونه درک شواهد حسابرسی کافی و مناسب در نتیجه تحولات محیطی ناشی از کووید-۱۹ داشته باشد برای مثال چنانچه در دسترسی یا امکان حضور در انبارگردانی مشکلاتی وجود داشته باشد در این صورت حسابرس باید استفاده از روشهای جایگزین را مد نظر قرار دهد 5- اهمیت (استاندارد حسابرسی ۳۲۰) با توجه به آثار غیر متعارف کووید ۱۹ بر صورتهای مالی واحدهای تجاری حسابرس به هنگام تعیین سطوح اهمیت باید به این آثار توجه کند و در صورت لزوم سطوح اهمیت جداگانه برای گروههای معاملات مانده حسابها و موارد افشای خاص تعیین نماید. 6- دسترسی به محل واحد مورد رسیدگی (استاندارد حسابرسی ۵۰۰) در صورت نیاز به استفاده از روشهای ،جایگزین حسابرس باید شواهد کافی و مناسب را برای پشتیبانی از اظهار نظر خویش کسب کند برای مثال استفاده از امکانات فن آوری اطلاعات و دسترسی مجازی به اسناد و مدارک و دورکاری میتواند به کسب شواهد مورد نیاز کمک کند حسابرس ضمن ارزیابی کفایت و مناسب بودن شواهد حسابرسی کسب شده باید مبانی ارزیابی خود را در این مورد مستندسازی کند 7- برآوردهای حسابداری (استاندارد حسابرسی ۵۴۰) حسابرس باید شواهد کافی و مناسب درباره انطباق موارد افشای برآوردهای حسابداری در صورتهای مالی با الزامات چارچوب گزارشگری مالی مربوط را بدست آورد موارد مذکور در بندهایت ۱۲۰ و ت – ۱۲۱ استاندارد حسابرسی ۵۴۰ حسابرسی برآوردهای حسابداری شامل برآوردهای حسابداری ارزش منصفانه و موارد افشای مرتبط درج شده است در شرایط کتونی حسابرس باید به موارد زیر توجه نماید
8- ابهام در پیشبینیهای آتی مدیریت واحد تجاری (استاندارد حسابرسی ۵۶۰) با توجه به تغییر پذیری شرایط در کوتاه مدت که منجر به عدم اطمینان زیاد نسبت به رویدادهای أتی از جمله مبالغ قابل بازیافت داراییها و حسابهای دریافتنی و برآوردهای عمده انجام شده توسط مدیریت ضروری ،است حسابرس علاوه بر بررسی عمیق تر رویدادهای بعد از تاریخ صورتهای مالی قضاوت حرفه ای خود را به کار گیرد تا نسبت به پیش بینی های مربوط اطمینان لازم را کسب نماید. علاوه بر این با توجه به تغییر زمان گزارشگری مالی در نتیجه کووید ،۱۹ دوره بین رویدادهای پس از تاریخ صورتهای مالی و گزارش حسابرس و طبیعتاً خطرهای مرتبط با آن گسترده تر میشود و این موضوع نیازمند توجه بیشتر حسابرس از لحاظ تشخیص رویدادهای پس از تاریخ صورتهای مالی و شناسایی و افشای آنها طبق استانداردهای حسابداری مربوط میباشد 9- تداوم فعالیت واحدهای تجاری (استاندارد حسابرسی ۵۷۰) با افزایش عدم اطمینان نسبت به آینده اقتصاد جهانی و چشم انداز کوتاه مدت واحدهای تجاری به دلیل شیوع کووید – ۱۹ ابهام نسبت به تداوم فعالیت واحدهای تجاری به شدت افزایش یافته ،است که باید از طریق به روزرسانی پیشبینیها و تحلیل حساسیت و در نظر گرفتن عوامل خطر مشخص شده از جمله خطرهای ،نقدینگی عدم پرداخت بدهیها و اخلال در عملیات کاهش بالقوه تقاضا برای محصولات یا خدمات تعهدات قراردادی پیش بینی شده طی یک سال ،آینده کسری سرمایه در گردش و نقدینگی ،بالقوه و دسترسی به منابع موجود سرمایه و … و پیامدهای ،آنها نسبت به ارزیابی امکان رعایت مفاد قراردادها در شرایط مختلف تغییر در برنامه های آتی مدیریت متناسب با تغییر شرایط و افشای بیشتر اطلاعات اقدام شود لذا در این شرایط حسابرس باید ارزیابی که مدیریت از تداوم فعالیت انجام داده است را با دقت بیشتری مدنظر قرار دهد. 10- تاییدیه کتبی مدیران (استاندارد حسابرسی ۵۸۰) 11- گزارشگری استانداردهای حسابرسی ،۷۰۰، ۷۰۵، ۷۰۶ و ۷۲۰)
از جمله چنانچه آثار مالی بحران ناشی از کووید – ۱۹- طبق استانداردهای حسابداری در صورتهای مالی ارائه و افشا شده باشد و حسابرس نیز شواهد کافی و مناسب مبنی بر اینکه موضوع مورد نظر به طور با اهمیتی در صورتهای مالی تحریف نشده است را کسب کند حسابرس بر حسب اهمیت میتواند با ذکر موضوع در بند تاکید بر مطلب خاص، توجه استفاده کنندگان صورتهای مالی را به یادداشت توضیحی مربوط که در آن افشای کافی در این رابطه صورت گرفته است جلب نماید همچنین با توجه به اینکه اغلب استفاده کنندگان به اطلاعات مرتبط با آثار ناشی از کووید – ۱۹ بر صورتهای مالی و چشم انداز آتی واحد تجاری و اطلاعات بازدارنده واحد تجاری برای مهار یا کاهش آثار این بحران علاقه مند هستند مدیریت ممکن است تحلیلهای خود در خصوص خطرهای عمده و موارد عدم اطمینان و ابهام را در بخش سایر اطلاعات نظیر گزارش تفسیری ،مدیریت بیان .نماید در این شرایط حسابرس باید سایر اطلاعات از جمله اطلاعات مرتبط با آثار ناشی از کووید(۱۹) را به منظور شناسایی مغایرت های با اهمیت آن با صورتهای مالی حسابرسی شده مطالعه کند. اگر حسابرس با مطالعه سایر” “اطلاعات به این نتیجه برسد که مغایرت با اهمیت بین مندرجات صورتهای مالی و سایر” “اطلاعات وجود دارد حسابرس باید ضرورت اصلاح صورتهای مالی حسابرسی شده یا سایر اطلاعات را مشخص کند اگر اصلاح صورتهای مالی حسابرسی شده ضروری باشد و واحد تجاری از انجام آن خودداری ،ورزد حسابرس باید نظر مشروط” یا مردود ارائه” .کند در واحدهای تجاری ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار و دیگر واحدهای ،تجاری اگر اصلاح سایر اطلاعات ضروری باشد و مدیریت واحد تجاری از انجام آن خودداری ورزد. حسابرس باید ضرورت توصیف چنین مغایرت های با اهمیتی را حسب مورد در بند سایراطلاعات و یا بند تاکید” بر مطلب خاص، در گزارش خود ارزیابی کند 12- حسابرس گروه (استاندارد حسابرسی ۶۰۰) ب – گزارشگری مالی 14- کاهش ارزش داراییها
موجودیها دارایی ثابت 15- کمک های بلاعوض دولت 16-ذخایر استاندارد حسابداری ۴ ذخایر بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی مقرر میکند در صورت احراز وجود تعهد فعلی اعم از قانونی یا عرفی که ناشی از رویدادهای گذشته باشد و مبلغ آن به گونه ای اتکاپذیر قابل برآورد و خروج منافع اقتصادی بابت تسویه آن تعهد محتمل باشد باید بابت ،آن ذخیره لازم در حسابها منظور شود از این رو صرفاً بابت آثار شیوع کووید ۱۹ یا اقدامات بازدارنده مدیریت تنها با توجه به معیارهای فوق ذخیره در حسابها منظور خواهد شد. به عنوان مثال ذخیره تجدید ساختار باید تنها زمانی شناسایی شود که یک برنامه رسمی تفصیلی برای تجدید ساختار وجود دارد و مدیریت انتظار مناسبی را در افراد مرتبط ایجاد کرده باشد که این برنامه اجرا خواهد شد این استاندارد واحد تجاری را به افشای ماهیت تعهد و زمان مورد انتظار جریان خروجی منافع اقتصادی ملزم می.کند استاندارد حسابداری ۴ انعکاس ذخیره برای زیانهای عملیاتی آتی و یا مخارج بازیابی آتی کسب و کار را مجاز نمیداند 17- قراردادهای زیانبار 18- قضاوتها و برآوردهای عمده 19- ریسکهای مالی 20- رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه (استاندارد حسابداری ۵) با توجه به اعلام رسمی شیوع کووید ۱۹- در کشور در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ رویدادهای مالی – مرتبط با شیوع کووید ۱۹- در فاصله زمانی تاریخ ترازنامه و تاریخ تایید صورتهای مالی برای واحدهای تجاری که پایان سال مالی آنها تاریخ مزبور و یا ۲۹ اسفند ۱۳۹۸ است از مصادیق رویدادهای تعدیلی و مستلزم انعکاس در صورتهای مالی واحدهای مربوط میباشد. بدین ترتیب برای واحدهای تجاری که تاریخ ترازنامه آنها قبل از ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ ،است رویدادهای مرتبط با کووید ۱۹ به عنوان رویدادهای غیر تعدیلی تلقی خواهد شد یعنی (این اطلاعات بیانگر شرایط – موجود در تاریخ ترازنامه نخواهد بود.) 21- مزایای پایان خدمت در نتیجه شرایط دشوار اقتصادی ناشی از همه گیری کووید – ۱۹ برخی واحدهای تجاری اقدام به تعدیل نیروی کار خود کردهاند یا نیروی کار خود را تعدیل خواهند کرد چنانچه واحد تجاری در ازای خاتمه خدمت کارکنان متاثر از این ،تصمیم ،پیشنهادهایی را به آنها بدهد یا ملزم به پرداخت شود مدیریت باید چگونگی و زمان به حساب منظور کردن این بدهی ،هزینه طبق استانداردهای حسابداری را مد نظر قرار دهد. |
توضیحات |
… |
پیوست ها |