در مواردی که پس از صدور صورتحساب اصلی، اشتباه یا ایرادی در آن رخ دهد، امکان ویرایش مستقیم صورتحساب ثبت شده در سامانه وجود ندارد . در چنین شرایطی، فروشنده باید نسبت به صدور صورتحساب الکترونیکی اصلاحی اقدام نماید. این نوع صورتحساب به منظور تصحیح اطلاعات مندرج در صورتحساب اصلی صادر می شود و معمولاً برای مواردی مانند اشتباه در مبلغ یا تعداد کالا و خدمات مورد استفاده قرار می گیرد . لازم به ذکر است که امکان تغییر اطلاعات اساسی مربوط به خریدار و ماهیت اصلی کالا یا خدمات از طریق صورتحساب اصلاحی وجود ندارد . صورتحساب اصلاحی همواره به صورتحساب اصلی مرجع ارجاع داده شده و شماره مالیاتی منحصر به فرد آن را در خود دارد . در صورتی که صورتحساب اصلاحی از نوع اول باشد، ممکن است نیاز به تایید مجدد از سوی خریدار نیز داشته باشد .
چنانچه به هر دلیلی نیاز به حذف یک صورتحساب ثبت شده در سامانه مودیان وجود داشته باشد (به عنوان مثال، اشتباه در اطلاعات خریدار، بازگشت تمامی اقلام کالا یا خدمات، عدم تحقق معامله یا اشتباه در تاریخ صدور فاکتور) ، فروشنده باید نسبت به صدور صورتحساب الکترونیکی ابطالی اقدام نماید . پس از ثبت صورتحساب در سامانه، امکان حذف مستقیم آن وجود ندارد و تنها راهکار، ابطال آن از طریق صدور این نوع صورتحساب است . صورتحساب ابطالی دیگر به عنوان یک فروش معتبر در سوابق مالیاتی در نظر گرفته نمی شود . در صورتی که صورتحساب اصلی توسط خریدار تایید شده باشد، صورتحساب ابطالی نیز ممکن است نیاز به تایید از سوی وی داشته باشد.
در صورتی که پس از انجام معامله و صدور صورتحساب اصلی، تمام یا بخشی از کالا یا خدمات توسط خریدار به فروشنده بازگردانده شود، فروشنده موظف است صورتحساب الکترونیکی برگشت از فروش را صادر نماید. این صورتحساب به منظور اصلاح صورتحساب اصلی و ثبت دقیق میزان فروش نهایی صادر می شود . معمولاً در صورتحساب برگشت از فروش، تنها امکان کاهش مقدار یا تعداد اقلام کالا یا خدمات وجود دارد و اطلاعات مربوط به خریدار قابل ویرایش نیست . اگر تمامی اقلام معامله برگشت داده شوند، باید از صورتحساب ابطالی استفاده شود . صورتحساب برگشت از فروش نیز به صورتحساب اصلی مرجع ارجاع داده می شود . لازم به ذکر است که امکان صدور صورتحساب برگشت از فروش برای صورتحساب های اصلی و همچنین صورتحساب های اصلاحی وجود دارد .
صورتحساب الکترونیکی نوع اول، جامع ترین نوع صورتحساب در سامانه مودیان به شمار می رود و شامل تمامی اطلاعات مربوط به خریدار و فروشنده می باشد . این نوع صورتحساب برای معاملاتی که به صورت نقدی یا نسیه انجام می شوند، قابل استفاده است. یکی از ویژگی های مهم صورتحساب نوع اول، محاسبه مالیات بر ارزش افزوده برای خریدار است . سازمان امور مالیاتی الگوهای مختلفی را برای صورتحساب نوع اول بر اساس نوع فعالیت کسب و کارها تعریف کرده است. از جمله این الگوها می توان به الگوی صورتحساب فروش ارز (مختص صرافی ها)، الگوی صورتحساب طلا، جواهر و پلاتین (مختص فروشندگان طلا)، الگوی صورتحساب قرارداد پیمانکاری، الگوی صورتحساب قبوض خدماتی، الگوی صورتحساب بلیط هواپیما و الگوی صورتحساب صادرات اشاره کرد . هر صورتحساب نوع اول دارای یک شماره یکتای مالیاتی 22 رقمی می باشد .
صورتحساب الکترونیکی نوع دوم، نوع ساده تری از صورتحساب است که معمولاً برای معاملاتی که به صورت نقدی با مصرف کننده نهایی انجام می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد . در این نوع صورتحساب، ثبت اطلاعات خریدار (مانند نام، کد ملی یا کد اقتصادی) الزامی نیست . در نتیجه، مالیات بر ارزش افزوده برای خریدار در این نوع صورتحساب محاسبه نمی شود . با این حال، اطلاعات کامل فروشنده و شرح کالا یا خدمات ارائه شده باید در صورتحساب نوع دوم درج شود . معاملات ثبت شده با صورتحساب نوع دوم، همواره به عنوان معاملات نقدی در نظر گرفته می شوند . یکی از مزایای صورتحساب نوع دوم، امکان تفکیک کالاها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده از اقلام مشمول مالیات در آن است .
صورتحساب الکترونیکی نوع سوم، در واقع همان رسیدهای پرداخت وجه از طریق دستگاه های کارتخوان بانکی (POS) یا درگاه های پرداخت الکترونیکی است که به عنوان پایانه فروشگاهی معتبر فروشنده در سامانه مودیان ثبت شده اند. این نوع صورتحساب حاوی حداقل اطلاعات مورد نیاز است و به طور عمده شامل مبلغ پرداختی، مشخصات پذیرنده فروشگاهی، شماره پایانه، شماره پیگیری تراکنش، تاریخ و زمان پرداخت و حداقل مشخصات فروشنده می باشد . خریداران نمی توانند از صورتحساب نوع سوم به عنوان اعتبار مالیاتی برای مالیات بر ارزش افزوده استفاده کنند. این نوع صورتحساب نیز دارای یک شماره مالیاتی منحصر به فرد است . در صورتحساب نوع سوم، تمامی اقلام معامله مشمول مالیات بر ارزش افزوده در نظر گرفته می شوند .
تفاوت های کلیدی و مقایسه انواع صورتحساب
درک دقیق تفاوت های میان انواع صورتحساب های الکترونیکی در سامانه مودیان، برای اطمینان از گزارش دهی صحیح مالیاتی و رعایت مقررات از اهمیت بسزایی برخوردار است. در جدول زیر، به طور خلاصه به مقایسه ویژگی های کلیدی صورتحساب های نوع اول، نوع دوم و نوع سوم پرداخته شده است:
| ویژگی | نوع اول (Type One) | نوع دوم (Type Two) | نوع سوم (Type Three) |
|---|---|---|---|
| اطلاعات خریدار | الزامی | اختیاری | حداقل (مشخصات پذیرنده) |
| اطلاعات فروشنده | الزامی | الزامی | الزامی |
| نوع معامله | نقدی و نسیه | فقط نقدی | فقط نقدی (از طریق POS/درگاه پرداخت) |
| محاسبه مالیات بر ارزش افزوده | بله | خیر | خیر |
| موارد استفاده | معاملات B2B، صنایع خاص (صرافی، پیمانکاری و غیره) | معاملات B2C (مصرف کننده نهایی) | معاملات خرده فروشی با حجم بالا از طریق پایانه‌های پرداخت |
همانطور که در جدول مشاهده می شود، سطح جزئیات اطلاعات، نحوه برخورد با مالیات بر ارزش افزوده و نوع معاملات قابل پوشش، از جمله مهم ترین تفاوت های میان این سه نوع صورتحساب الکترونیکی است. صورتحساب نوع اول، با داشتن بیشترین سطح جزئیات و امکان محاسبه مالیات بر ارزش افزوده برای خریدار، عمدتاً در معاملات میان فعالان اقتصادی کاربرد دارد. در مقابل، صورتحساب نوع دوم با تمرکز بر معاملات نقدی با مصرف کننده نهایی و اختیاری بودن اطلاعات خریدار، فرآیند صدور فاکتور را برای این دسته از معاملات تسهیل می کند. صورتحساب نوع سوم نیز با ماهیت رسید پرداخت از پایانه های فروشگاهی، برای ثبت سریع و آسان معاملات خرد با حجم بالا طراحی شده است.
صدور صورتحساب اصلی در سامانه مودیان، همزمان با انجام معامله صورت گرفته و باید به سرعت به سامانه ارسال شود . معمولاً برای این کار از نرم افزارهای واسط استفاده می شود که امکان ارسال مستقیم یا غیرمستقیم اطلاعات را فراهم می کنند . هر صورتحساب صادره باید دارای یک شماره مالیاتی منحصر به فرد باشد .
در صورت نیاز به اصلاح صورتحساب، امکان ویرایش مستقیم وجود ندارد و باید یک صورتحساب اصلاحی صادر شود که به صورتحساب اصلی مرجع ارجاع داده می شود . محدودیت هایی در نوع اطلاعات قابل اصلاح وجود دارد و معمولاً اطلاعات اساسی خریدار و ماهیت کالا/خدمات قابل تغییر نیستند . برای صورتحساب های اصلاحی نوع اول، ممکن است تایید خریدار نیز مورد نیاز باشد .
ابطال صورتحساب نیز با صدور یک صورتحساب جداگانه تحت شرایط خاص انجام می شود . پس از ثبت صورتحساب اصلی، امکان حذف آن وجود ندارد و ابطال تنها راهکار است . در صورت تایید صورتحساب اصلی توسط خریدار، ابطال آن نیز ممکن است نیازمند تایید وی باشد.
برای ثبت برگشت کالا یا خدمات از سوی مشتری، فروشنده باید صورتحساب برگشت از فروش صادر نماید که به صورتحساب اصلی ارجاع داده می شود . معمولاً در این نوع صورتحساب، فقط امکان کاهش مقدار یا ارزش اقلام وجود دارد .
نتیجه گیری
سامانه مودیان با ارائه انواع مختلف صورتحساب های الکترونیکی شامل اصلی، اصلاحی، ابطالی، برگشت از فروش، نوع اول، نوع دوم و نوع سوم، تلاش دارد تا فرآیند گزارش دهی مالیاتی را برای کسب و کارهای مختلف تسهیل نماید. انتخاب صحیح نوع صورتحساب بر اساس ماهیت معامله، نوع مشتری و ملاحظات مربوط به مالیات بر ارزش افزوده، از اهمیت بالایی برخوردار است. درک دقیق تفاوت های میان این صورتحساب ها برای تمامی فعالان اقتصادی ضروری است تا بتوانند ضمن رعایت کامل مقررات مالیاتی کشور، از بروز هرگونه مشکل یا جریمه احتمالی جلوگیری نمایند. توصیه می شود برای کسب اطلاعات دقیق و به روز و دریافت راهنمایی های خاص در مورد کسب و کار خود، به منابع رسمی سازمان امور مالیاتی کشوربهhttps://www.intamedia.ir/ مراجعه نمایید.