چهارشنبه, ۸ مرداد , ۱۴۰۴ برابر با - Wednesday, 30 July , 2025
در حسابداری و مدیریت مالی به مبلغی گفته می‌شود که سهامداران بیش از ارزش اسمی (Nominal Value) سهام به شرکت پرداخت می‌کنند.
این مفهوم معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سهام شرکت با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی آن در بازار یا در زمان عرضه اولیه (IPO) فروخته شود
صرف سهام اولیه (Initial Stock Premium):
تعریف: زمانی ایجاد می‌شود که شرکت سهام خود را در عرضه اولیه عمومی (IPO) با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی (معمولاً ۱۰۰۰ تومان در ایران) می‌فروشد.
کاربرد: تأمین سرمایه اولیه برای راه‌اندازی یا توسعه شرکت.
صرف سهام ثانویه: وقتی شرکت سهام جدید منتشر می‌کند یا سهام موجود را با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی در بازار ثانویه می‌فروشد.
صرف سهام ثانویه (Secondary Stock Premium):
تعریف: وقتی شرکت پس از عرضه اولیه، سهام جدید منتشر کرده و آن‌ها را با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی در بازار ثانویه یا از طریق افزایش سرمایه می‌فروشد.
کاربرد: تأمین مالی برای پروژه‌های جدید، گسترش فعالیت‌ها یا بازپرداخت بدهی‌ها.
صرف سهام ناشی از تبدیل اوراق قرضه (Premium from Convertible Bonds):
تعریف: زمانی که اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام با قیمتی بالاتر از ارزش اسمی سهام تبدیل می‌شوند، تفاوت ارزش تبدیل و ارزش اسمی به‌عنوان صرف سهام ثبت می‌شود.
کاربرد: کاهش بدهی‌ها و تقویت حقوق صاحبان سهام.
صرف سهام ناشی از تجدید ارزیابی (Premium from Revaluation):
تعریف: زمانی که شرکت دارایی‌های خود را تجدید ارزیابی می‌کند و ارزش آن‌ها افزایش می‌یابد، ممکن است سهام جدید با صرف منتشر شود تا ارزش افزوده دارایی‌ها در حقوق صاحبان سهام منعکس شود.
کاربرد: در ایران، این روش در شرایط تورمی برای به‌روزرسانی ارزش دارایی‌ها و افزایش سرمایه استفاده می‌شود.
ارزش اسمی: مبلغی است که به‌صورت رسمی برای هر سهم در اساسنامه شرکت تعیین شده و معمولاً عدد ثابتی (مثلاً ۱۰۰۰ تومان به ازای هر سهم) است.
صرف سهام: تفاوت بین قیمت فروش سهام (قیمت بازار یا قیمت عرضه) و ارزش اسمی آن است. این مبلغ به‌عنوان بخشی از حقوق صاحبان سهام در ترازنامه ثبت می‌شود.
فرمول:
مثال : فرض کنید ارزش اسمی یک سهم شرکت ۱۰۰۰ تومان باشد، اما شرکت سهام را به قیمت ۵۰۰۰ تومان می‌فروشد. در این حالت:
صرف سهام = ۵۰۰۰ – ۱۰۰۰ = ۴۰۰۰ تومان به ازای هر سهم.
اگر ۱۰,۰۰۰ سهم فروخته شود،
کل صرف سهام = ۴۰۰۰ × ۱۰,۰۰۰ = ۴۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان خواهد بود.
1. افزایش سرمایه شرکت: صرف سهام منبعی برای تأمین مالی شرکت است که می‌تواند برای توسعه، سرمایه‌گذاری یا پرداخت بدهی‌ها استفاده شود.
2. تقویت حقوق صاحبان سهام: این مبلغ به حساب سرمایه پرداخت‌شده اضافی (Additional Paid-in Capital) در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه اضافه می‌شود.
3. جذب سرمایه‌گذاران: فروش سهام با صرف نشان‌دهنده تقاضای بالا و ارزش بازار بیشتر شرکت است، که می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند.
4. انعطاف مالی: صرف سهام به شرکت اجازه می‌دهد بدون افزایش بدهی، منابع مالی بیشتری جذب کند.
در زمان فروش سهام با صرف، ثبت حسابداری به‌صورت زیر است:
نقد و بانک بدهکار ۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان
سرمایه سهام بستانکار ۱,۰۰۰,۰۰۰ تومان
صرف سهام بستانکار ۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان
(در این مثال، ۱۰۰۰ سهم با ارزش اسمی ۱۰۰۰ تومان و قیمت فروش ۵۰۰۰ تومان فروخته شده است.)
صرف سهام در بخش حقوق صاحبان سهام ثبت می‌شود. این بخش نشان‌دهنده جذابیت شرکت در بازار و توانایی آن در جذب سرمایه با ارزش بالاتر است.
صرف سهام مشمول مالیات نیست، زیرا به‌عنوان بخشی از سرمایه تلقی می‌شود
صرف سهام نشان‌دهنده اعتماد بازار به شرکت است.
وقتی سهام با صرف بالا فروخته می‌شود، معمولاً به این معناست که سرمایه‌گذاران ارزش شرکت را بیش از ارزش دفتری (Book Value) آن ارزیابی کرده‌اند.
در حسابداری و مدیریت مالی به‌عنوان بخشی از حقوق صاحبان سهام، در جنبه‌های مختلف مالی و عملیاتی شرکت‌ها نقش مهمی دارد.
در ادامه، کاربردهای اصلی صرف سهام به‌صورت خلاصه و حسابداری‌محور ارائه شده است:
1. تأمین مالی بدون بدهی: صرف سهام منبعی برای جذب سرمایه نقدی است که شرکت می‌تواند بدون افزایش بدهی‌ها از آن استفاده کند. این مبلغ برای پروژه‌های توسعه، خرید دارایی‌ها، یا سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه به کار می‌رود.
2. افزایش حقوق صاحبان سهام: صرف سهام به حساب سرمایه پرداخت‌شده اضافی (Additional Paid-in Capital) در ترازنامه اضافه می‌شود و حقوق صاحبان سهام را تقویت می‌کند، که نشانه‌ای از سلامت مالی شرکت است.
3. جذب سرمایه‌گذاران: فروش سهام با صرف نشان‌دهنده تقاضای بالا و ارزش بازار بیشتر شرکت است. این امر اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کرده و شرکت را برای جذب سرمایه‌های جدید جذاب‌تر می‌کند.
4. بهبود نسبت‌های مالی: صرف سهام با افزایش حقوق صاحبان سهام، نسبت‌هایی مانند نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (Debt-to-Equity Ratio) را بهبود می‌بخشد و ریسک مالی شرکت را کاهش می‌دهد. نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام = کل بدهی‌ها ÷ حقوق صاحبان سهام
5.افزایش سرمایه در شرکت‌های بورسی: در ایران، شرکت‌های بورسی از صرف سهام در فرآیند افزایش سرمایه از محل آورده نقدی استفاده می‌کنند. این روش به شرکت اجازه می‌دهد بدون نیاز به وام، منابع مالی جدیدی جذب کند.
6. مدیریت ساختار سرمایه: صرف سهام به شرکت کمک می‌کند تا تعادل بهتری بین بدهی و حقوق صاحبان سهام ایجاد کند، که برای کاهش هزینه‌های مالی و بهینه‌سازی ساختار سرمایه مهم است.
7.پشتیبانی از رشد شرکت: وجوه حاصل از صرف سهام می‌تواند برای توسعه فعالیت‌ها، ورود به بازارهای جدید، یا ارتقای فناوری استفاده شود، بدون اینکه شرکت مجبور به پرداخت سود تقسیمی یا بهره بدهی باشد.
شرکت از سه روش می‌تواند از مبلغ صرف سهام استفاده کند:
۱- مبلغ صرف سهام را در حساب اندوخته، ذخیره کند.
حساب اندوخته به عنوان یک پشتوانه مالی برای شرکت در نظر گرفته می‌شود. حساب اندوخته نیز از سرفصل‌های حقوق صاحبان سهام است. در واقع پولی که به این حساب وارد شده، متعلق به سهامداران شرکت است.
۲- با این مبلغ، سهام جدید منتشر کرده و به عنوان سهام جایزه در اختیار سهامداران قرار دهد.
تصمیم اینکه که کدامیک از دو روش بالا پس از افزایش سرمایه عملی شود، در مجمع عمومی فوق العاده، اتخاذ می‌شود.
۳- شرکت می‌تواند این مبلغ مازاد را به صورت نقدی بین سهامداران خود تقسیم کند.
از آنجایی که درصد مالکیت سهامداران پس از افزایش سرمایه کاهش یافته می‌یابد شرکت با تقسیم نقدی این مبلغ مازاد می‌تواند تناسب دارایی سهامداران را حفظ کند. البته این مورد در ایران بسیار نادر است.
طبق «دستورالعمل اجرایی افزایش سرمایه» توزیع نقدی اندوخته صرف سهام بین سهامداران سابق (= کسانی که در زمان برگزاری مجمع، سهامدار شرکت بوده‌اند) در افزایش سرمایه به روش صرف سهام با سلب حق تقدم مگر به موجب احکام قضایی ممنوع است.
برخلاف سود انباشته که از فعالیت‌های عملیاتی شرکت به دست می‌آید، صرف سهام از فعالیت‌های تأمین مالی (فروش سهام) ناشی می‌شود.
صرف سهام معمولاً ثابت است و تحت تأثیر سود یا زیان دوره‌ای قرار نمی‌گیرد، مگر در موارد خاص مانند بازخرید سهام.
بله، در بخش حقوق صاحبان سهام به‌عنوان اندوخته یا صرف سهام نمایش داده می‌شود و معمولاً قابل تقسیم نیست، مگر در قالب سهام جایزه یا طبق تصمیم مجمع
صرف سهام اختلاف بین قیمت فروش سهام جدید و ارزش اسمی آن (معمولاً ۱۰۰۰ ریال) است. این مبلغ اضافی به‌عنوان صرف سهام در حساب حقوق صاحبان سهام ثبت می‌شود.