در دنیای کار و اشتغال یکی از موضوعات مهمی که همواره مورد توجه کارگران و کارفرمایان قرار دارد حق ماموریت است. حق ماموریت به عنوان یکی از مزایای قانونی برای کارکنانی که به دستور کارفرما به مکانی خارج از محل اصلی کار اعزام می‌شوند شناخته میشود. این حق به منظور جبران هزینه‌های ناشی از ماموریت مانند رفت و آمد اقامت و هزینه غذا پرداخت میشود و در قوانین کار به صورت مشخص به آن پرداخته شده است.
مبلغی است که علاوه بر حقوق و مزایای اصلی، به کارمندانی که به موجب حکم یا ابلاغ رسمی از طرف کارفرما به ماموریت اعزام می‌شوند، پرداخت میشود. این مبلغ برای جبران هزینه‌هایی است که کارمند در طول ماموریت متحمل میشود و به طور معمول شامل موارد زیر است:
* هزینه اقامت (هتل، مهمانسرا، یا اجاره محل اقامت)
* هزینه غذا (صبحانه، ناهار، شام)
* هزینه رفت و آمد (بلیط هواپیما، قطار، اتوبوس، تاکسی، یا هزینه استفاده از وسیله نقلیه شخصی)
* سایر هزینه‌های ضروری (مانند هزینه تلفن، اینترنت، و…)
برای تعلق گرفتن حق ماموریت شرایطی باید فراهم باشد که عبارتند از
1. صدور دستور ماموریت از سوی کارفرما یا مقام مافوق
2. انجام کار خارج از محل اصلی خدمت
3. موقتی بودن ماموریت و بازگشت به محل اصلی کار
بدون وجود این شرایط نمی‌توان پرداخت وجهی را به عنوان حق ماموریت در نظر گرفت.
در قانون کار ایران مبلغ مشخصی به عنوان حق ماموریت تعیین نشده است اما طبق ماده ۴۶ قانون کار کارفرما موظف است به کارگری که به ماموریت خارج از محل خدمت اعزام میشود معادل حداقل مزد روزانه به اضافه هزینه رفت و برگشت پرداخت نماید. البته بسیاری از سازمان‌ها با توجه به نوع ماموریت و محل اعزام مبلغ بیشتری به عنوان حق ماموریت در نظر می‌گیرند.
به کارگرانی که به موجب قرارداد یا موافقت بعدی به مأموریتهای خارج از محل خدمت اعزام می شوند فوق‌العاده مأموریت تعلق می گیرد. این فوق‌العاده نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگران باشد، همچنین کارفرما مکلف است وسیله یا هزینه رفت و برگشت آنها را تأمین نماید.
تبصره– مأموریت به موردی اطلاق میشود که کارگر برای انجام کار حداقل 50 کیلومتر از محل کارگاه اصلی دور شود و یا ناگزیر باشد حداقل یک شب در محل مأموریت توقف نماید.
برخی از کارکنان حق ماموریت را با اضافه کاری اشتباه می‌گیرند اما این دو کاملا متفاوت هستند. حق ماموریت برای انجام وظیفه در محل غیر از محل اصلی کار پرداخت میشود در حالی که اضافه کاری برای ساعات کاری مازاد بر زمان قانونی است. همچنین حق ماموریت صرفا برای جبران هزینه‌های انجام ماموریت است در حالی که اضافه کاری نوعی پاداش مالی برای فعالیت بیشتر از زمان معمول است.
برای پرداخت حق ماموریت لازم است مستنداتی مانند حکم ماموریت فرم درخواست ماموریت گزارش پایان ماموریت و صورت‌حساب‌های مربوط به هزینه‌ها تهیه و ثبت شود. این مستندات در حسابداری سازمان و همچنین در بررسی‌های قانونی و مالیاتی اهمیت زیادی دارند.
طبق قوانین مالیاتی ایران حق ماموریت در صورتی که در حد متعارف باشد از پرداخت مالیات معاف است. البته اگر مبلغ پرداختی به عنوان حق ماموریت بیش از حد متعارف و عرف سازمانی باشد ممکن است مشمول مالیات گردد. بنابراین ضروری است کارفرمایان در تعیین این حق دقت لازم را داشته باشند.
حداقل میزان حق ماموریت: همانطور که در ماده 46 قانون کار ذکر شد، حق ماموریت نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگر باشد.
مالیات حق ماموریت: بر اساس قوانین مالیاتی، حق ماموریت تا سقف معینی از مالیات معاف است و مازاد بر آن مشمول مالیات میشود.
مدارک مورد نیاز: برای دریافت حق ماموریت، ارائه مدارک معتبر مانند حکم یا ابلاغ ماموریت، فاکتورهای هزینه‌های انجام شده، و بلیط‌های رفت و آمد ضروری است.
توافق بین کارفرما و کارمند: در صورت عدم وجود قوانین و مقررات خاص، کارفرما و کارمند می‌توانند در مورد نحوه محاسبه و پرداخت حق ماموریت با یکدیگر توافق کنند.
سقف حق ماموریت: برخی سازمان‌ها و شرکت‌ها ممکن است برای حق ماموریت سقف تعیین کنند.
مسافت: معمولا حق ماموریت برای مسافت های بیشتر از 50 کیلومتر از محل کار تعلق میگیرد.
خیر، حق مأموریت به‌طور معمول مشمول بیمه تأمین اجتماعی نمی‌شود.
بله حضور در ماموریت به معنای حضور در محل کار و برای انجام کارهای سازمان است، پس اگر خدایی نکرده اتفاق بدی رخ بدهد، در معنای حادثه ضمن کار بوده و شامل بیمه هم میشود.
در قانون کار محدودیتی به لحاظ طول مدت مأموریت پیش‌بینی نشده است و تعیین میزان آن با رعایت مفاد ماده ۴۶ این قانون با توافق طرفین خواهد بود.
با توجه به شرط انجام کار در اطلاق مأموریت موضوع تبصره ماده ۴۶ قانون کار، شرکت در کلاس‌های توجیهی و آموزشی قانون کار از نوع مأموریت پیش‌بینی شده در ماده ۴۶ قانون مرقوم استنباط نمی‌شود.
مقررات مربوط به ساعات کار و استفاده کارگران مشمول قانون کار از تعطیل هفتگی روز جمعه و تعطیلات رسمی، به دلیل عمومیت آن، شامل حال کارگرانی که در مأموریت خارج از محل کارگاه به سر می‌برند نیز می‌گردد به این لحاظ کارگرانی که در ایام تعطیلات جمعه و رسمی در مأموریت باشند ضمن اینکه از فوق‌العاده مأموریت موضوع ماده ۴۶ قانون کار برخوردار می‌شوند در صورت اشتغال به کار در این ایام محق به دریافت فوق‌العاده کار در روز جمعه و اضافه‌کاری منطبق با ماده ۵۹ قانون کار خواهند بود.