بازخرید مرخصی به معنای تبدیل روزهای مرخصی استحقاقی استفاده نشده به پول نقد است. این موضوع در قانون کار ایران و مقررات مربوط به آن مطرح شده و دارای شرایط و جزئیات خاصی است. در ادامه به توضیحات تکمیلی در این باره می‌پردازیم:
ماده 66 قانون کار:
این ماده اصلی‌ترین مبنای قانونی بازخرید مرخصی است. طبق این ماده، کارگر تنها می‌تواند 9 روز از مرخصی استحقاقی سالانه خود را ذخیره کند. مابقی مرخصی‌های استفاده نشده در پایان هر سال، باید توسط کارفرما بازخرید شود.یعنی کارفرما موظف است معادل ریالی روزهای مرخصی مازاد بر 9 روز ذخیره شده را به کارگر پرداخت کند.
تبصره ماده 66:
در صورتی که قرارداد کار یا عرف و روال کارگاه به گونه‌ای باشد که تعطیلات تابستانی جزو مرخصی استحقاقی کارگران محسوب شود، در این صورت بازخرید مرخصی شامل این تعطیلات نیز خواهد شد.
عدم استفاده از مرخصی استحقاقی:
بازخرید مرخصی زمانی مطرح میشود که کارگر به هر دلیلی (به جز موارد خاص قانونی مانند مرخصی زایمان، فوت بستگان و …) از تمام یا بخشی از مرخصی استحقاقی سالانه خود استفاده نکرده باشد.
مازاد بر 9 روز ذخیره:
همانطور که گفته شد، کارگر تنها مجاز به ذخیره 9 روز از مرخصی خود است. بنابراین، روزهای مازاد بر این 9 روز، مشمول بازخرید می‌شوند.
پایان سال کاری:
معمولاً بازخرید مرخصی در پایان سال کاری (پایان اسفند ماه) و همزمان با محاسبه سنوات و عیدی انجام میشود. البته ممکن است در برخی شرکت‌ها یا بر اساس توافق طرفین، زمان دیگری برای این کار در نظر گرفته شود.
مبنای محاسبه:
مبلغ بازخرید مرخصی بر اساس مزد یا حقوق کارگر محاسبه میشود. در اینجا منظور از مزد، تمامی مبالغی است که به طور مستمر و به موجب قرارداد کار به کارگر پرداخت میشود (شامل حقوق پایه، حق مسکن، حق اولاد، فوق‌العاده‌های مستمر و …). توجه داشته باشید که فوق‌العاده‌های غیرمستمر (مانند اضافه‌کاری، پاداش موردی و …) در محاسبه بازخرید مرخصی لحاظ نمی‌شوند.
مبلغ بازخرید هر روز مرخصی = (مجموع مزد یا حقوق مبنای ماهانه) / 30
سپس این مبلغ در تعداد روزهای مرخصی قابل بازخرید ضرب میشود.
مبلغ بازخرید مرخصی بر اساس ساعت = (مجموع مزد یا حقوق مبنای ماهانه) تقسیم بر 30 و تقسیم بر 7/33
سپس این مبلغ در ساعات مرخصی باقیمانده ضرب میشود.
مثلا 10 میلیون تومان حقوق ماهانه شما است و 50 ساعت مرخصی طلب دارید مبلغ بازخرید به این صورت محاسبه میشود :
10/000/000 تقسیم بر 30 تقسیم بر 7.33 =45/475
45/475 ضربدر 50 = 2/273/750
توافق طرفین:
در برخی موارد، ممکن است کارگر و کارفرما بر سر بازخرید مرخصی به توافق دیگری برسند. این توافق می‌تواند شامل بازخرید تمام مرخصی‌های استفاده نشده (حتی کمتر از 9 روز ذخیره) یا نحوه محاسبه متفاوت باشد.
اما این توافق نباید مغایر با حداقل‌های قانونی (یعنی بازخرید مازاد بر 9 روز) باشد.
بازخرید مرخصی در زمان قطع همکاری:
در زمان قطع همکاری کارگر (به هر دلیل مانند استعفا، اخراج، بازنشستگی و …)، کارفرما موظف است تمامی مرخصی‌های استحقاقی استفاده نشده کارگر (بدون محدودیت 9 روز) را به وی پرداخت کند.
مرخصی‌های اجباری:
در برخی مشاغل و صنایع، به دلیل شرایط خاص کاری، کارفرما ممکن است کارگران را به استفاده از بخشی از مرخصی استحقاقی خود به صورت اجباری مکلف کند. در این صورت، این روزها از مرخصی استحقاقی کسر شده و مشمول بازخرید نخواهند شد.
مالیات:
مبلغ بازخرید مرخصی نیز مانند سایر دریافتی‌های کارگر، مشمول مالیات بر درآمد حقوق میشود.
مستندات:
لازم است که تعداد روزهای مرخصی استفاده نشده و مبلغ بازخرید آن به صورت کتبی در فیش حقوقی یا سند جداگانه‌ای ثبت و به امضای طرفین برسد.
مزایای استفاده از مرخصی:
استفاده از مرخصی برای حفظ سلامت جسمی و روانی کارگر، افزایش بازدهی کاری، و تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی بسیار ضروری است.
مزایای بازخرید مرخصی:
دریافت مبلغ نقدی در ازای روزهای مرخصی استفاده نشده می‌تواند از نظر مالی برای کارگر مفید باشد.
در نهایت، توصیه میشود که کارگران در صورت امکان از مرخصی استحقاقی خود به طور کامل استفاده کنند و تنها در شرایط ضروری و با آگاهی کامل از قوانین و مقررات مربوطه، نسبت به بازخرید مرخصی اقدام نمایند.
همچنین کارفرمایان نیز موظف هستند حقوق قانونی کارگران در خصوص مرخصی و بازخرید آن را به طور کامل رعایت کنند.
بر اساس آنچه که در ماده 91 قانون مالیات‌های مستقیم آورده شده است، حقوق تعداد روزهای مرخصی که کارکنان یک شرکت استفاده نکرده‌اند معاف از مالیات است و هیچگونه مالیاتی از آن کسر نمی‌شود.
بازخرید مرخصی برای کارمندان :
بر اساس آنچه در ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری آمده است، کارمندان ادارات دولتی، نمی‌تواند بیش از ۱۵ روز مرخصی استحقاقی خود را در هر سال ذخیره کند و مرخصی‌های استفاده نشده بیشتر از ۱۵ روز، از بین می‌روند. آنچه از این ماده قانونی استنباط میشود این است که کارمندان دولت، در مقایسه با کارگران، می‌توانند ۶ روز بیشتر مرخصی خود را ذخیره کنند.
این موضوع نشان می‌دهد که قانون مدیریت خدمات کشوری، برای کارمندان ادارات دولتی، محدودیت‌های بیشتری در مورد ذخیره مرخصی در نظر گرفته است.
نکته مهم راجب بازخرید مرخصی :
رای دیوان عدالت اداری با موضوع ابطال دستورالعمل شماره 3 اداره کل تنظیم و نظارت بر روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موضوع نامه شماره 28105 ـ 1387/3/22 // مصوب 1399/12/19
حتما مطالعه شود کلیک کنید