PersianAcc

هدف IFRS 9

استاندارد بین المللی گزارشگری مالی 9 ابزارهای مالی جایگزین IAS 39 شده و قوانین جامعی برای طبقه بندی، اندازه گیری، کاهش ارزش (impairment) و حسابداری پوشش (hedge accounting) ابزارهای مالی ارائه میدهد. هدف اصلی آن کاهش پیچیدگی ها و افزایش ارتباط اطلاعات در گزارشگری مالی است.

اجزای کلیدی IFRS 9

۱. طبقه بندی و اندازه گیری ابزارهای مالی

ابزارهای مالی به سه دسته عمده تقسیم میشوند:

• داراییهای مالی :

  • روش قیمت تمام شده پس از کسر استهلاک (Amortized Cost) :
    اگر دارایی برای جمعآوری جریانهای نقدی قراردادی (صرف و خصم) نگهداری شود و این جریانها تنها شامل اصل و سود باشند (مثلاً وامهای بانکی).
  • ارزش منصفانه از طریق سود یا زیان (FVTPL) :
    ابزارهای مالی مشتقه یا داراییهایی که بهصورت سرمایهگذاری کوتاهمدت یا معاملاتی نگهداری میشوند.
  • ارزش منصفانه از طریق سود یا زیان دیگر (FVOCI) :
    سرمایهگذاریهای بلندمدت در سهام یا اوراق بهادار با درآمد ثابت که مدیریت آنها به مدل کسب سود از تغییرات ارزش مرتبط است.
   

• بدهیهای مالی :

  • عموماً با روش Amortized Cost اندازهگیری میشوند، مگر اینکه انتخاب FVTPL بهدلیل مدیریت ریسک انجام شود.

۲. کاهش ارزش (Impairment)

• مبتنی بر مدل زیان اعتباری مورد انتظار (Expected Credit Loss یا ECL) :
  • این مدل نیازمند شناسایی زیانهای احتمالی (نه فقط وقوع خسارت) است.
  • سه مرحله برای محاسبه ECL :
    ۱. مرحله ۱ : اگر ریسک اعتباری ناچیز است، زیان برای ۱۲ ماه آینده محاسبه میشود.
    ۲. مرحله ۲ : اگر ریسک اعتباری افزایش یابد، زیان برای کل دوره عمر مالی محاسبه میشود.
    ۳. مرحله ۳ : اگر تاخیر پرداخت بیش از ۳۰ روز باشد، زیان کل عمر محاسبه میشود.

۳. حسابداری پوشش (Hedge Accounting)

• IFRS 9 قوانین انعطافپذیرتری نسبت به IAS 39 ارائه میدهد:
  • سه نوع پوشش :
    ۱. پوشش ارزش منصفانه (Fair Value Hedge) :
    پوشش ریسک تغییرات ارزش منصفانه یک دارایی/بدهی شناساییشده.
    ۲. پوشش جریان نقدی (Cash Flow Hedge) :
    پوشش ریسک تغییرات جریانهای نقدی ناشی از یک دارایی/بدهی (مثلاً تغییر نرخ بهره).
    ۳. پوشش سرمایهگذاری خالص در عملیات خارجی (Net Investment Hedge) :
    پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز در سرمایهگذاریهای خارجی.
  • شرایط پذیرش پوشش :
    • رابطه اقتصادی بین ابزار پوشش و مورد پوشش.
    • اثربخشی پوشش (حداقل ۸۰٪ یا بیشتر).

۴. تأثیر بر صورتهای مالی

• افزایش نوسانات سود/زیان :
  • داراییهای FVTPL و بدهیهای FVTPL باعث نوسانات بیشتر در سود/زیان میشوند.
   
• افشاءهای گستردهتر :
  • جزئیات طبقهبندی ابزارها، روشهای اندازهگیری، و محاسبات ECL باید در یادداشتهای پیوست افشا شوند.

تفاوت IFRS 9 با IAS 39

• ساده سازی طبقه بندی :
  • IFRS 9 معیارهای سادهتری برای طبقه بندی ابزارها (مثلاً مدل کسب سود مدیریت ) ارائه میدهد.
   
• تغییر در کاهش ارزش :
  • جایگزینی مدل زیان واقعشده (Incurred Loss) با ECL که محافظهکارانهتر است.
   
• انعطافپذیری در پوشش :
  • IFRS 9 اجازه استفاده از پوشش برای ریسکهای غیرمتعارف (مانند ریسک نرخ ارز) را میدهد.

کاربرد و موعد اجرا

• اولین اجرا : برای دورههای مالی آغازشده از ۱ ژانویه ۲۰۱۸ .
• تأثیر بر صنایع :
  • بانکها و مؤسسات مالی بیشترین تغییر را در محاسبات ECL و مدیریت پورتفولیو تجربه کردند.

استاندارد بین المللی گزارشگری مالی 9 ابزارهای مالی