PersianAcc

استاندارد بین المللی حسابداری 21

آثار تغییر در نرخ ارز

مقدمه:

استاندارد بین المللی حسابداری 21 آثار تغییر در نرخ ارز به بررسی نحوه شناسایی و ثبت آثار تغییرات نرخ ارز در صورت‌های مالی می‌پردازد. این استاندارد به شرکت‌ها کمک می‌کند تا معاملات خارجی، عملیات در واحد‌های تجاری فرعی خارجی و اثرات ناشی از تغییرات نرخ ارز را به‌درستی در صورت‌های مالی منعکس کنند. در ادامه به اصلی‌ترین مفاهیم و الزامات این استاندارد پرداخته شده است:

1. هدف استاندارد

هدف IAS 21 این است که روشی مشخص برای تبدیل مبالغ مربوط به معاملات خارجی و عملیات شرکت‌های فرعی خارجی به ارز گزارشگری (Functional Currency) ارائه دهد. همچنین، نحوه شناسایی و ثبت اثرات تغییرات نرخ ارز در صورت‌های مالی مشخص شود.

2. مفاهیم کلیدی

• ارز گزارشگری (Presentation Currency): ارزی که صورت‌های مالی در آن ارائه می‌شوند.
• ارز عملیاتی (Functional Currency): ارزی که عمدتاً در محیط عملیاتی شرکت استفاده می‌شود و بر تصمیمات مدیریتی اثرگذار است.
• معاملات خارجی: معاملاتی که در ارزی غیر از ارز عملیاتی شرکت انجام می‌شوند.

3. رویه‌های حسابداری

الف) تبدیل معاملات خارجی

• معاملات خارجی باید در زمان وقوع (تاریخ معامله)، با استفاده از نرخ ارز در آن تاریخ، به ارز عملیاتی تبدیل شوند.
• در پایان دوره مالی، تعهدات و دارایی‌های ناشی از معاملات خارجی باید با نرخ ارز در تاریخ ترازنامه ارزیابی شوند.
• تفاوت ناشی از تغییر نرخ ارز بین تاریخ معامله و تاریخ ترازنامه به عنوان سود یا زیان تحقق‌نیافته شناخته شده و در صورت سود و زیان منعکس می‌شود.

ب) تبدیل عملیات واحدهای فرعی خارجی

• اگر واحد فرعی خارجی ارز عملیاتی متفاوتی داشته باشد، صورت‌های مالی آن باید به ارز عملیاتی شرکت اصلی تبدیل شود.
• دارایی‌ها و بدهی‌ها با نرخ ارز در تاریخ ترازنامه تبدیل می‌شوند.
• درآمدها و هزینه‌ها با نرخ‌های میانگین طی دوره مالی تبدیل می‌شوند (مگر اینکه نرخ در تاریخ معامله مناسب‌تر باشد).

ج) تبدیل ارز گزارشگری

• اگر ارز گزارشگری با ارز عملیاتی متفاوت باشد، کلیه اقلام صورت‌های مالی باید با استفاده از نرخ‌های زیر تبدیل شوند:
  • دارایی‌ها و بدهی‌ها: نرخ ارز در تاریخ ترازنامه.
  • درآمدها و هزینه‌ها: نرخ میانگین طی دوره.
• تفاوت ناشی از تبدیل به عنوان “اثرات تبدیل ارز” در حقوق صاحبان سهام (ذخیره تبدیل ارز) منعکس می‌شود و مستقیماً به صورت سود و زیان شناسایی نمی‌شود.

4. شناسایی سود یا زیان ناشی از تغییر نرخ ارز

• اثرات تغییر نرخ ارز ناشی از معاملات خارجی و تبدیل صورت‌های مالی واحدهای فرعی خارجی به ارز عملیاتی، به عنوان سود یا زیان در صورت سود و زیان شناسایی می‌شود.
• اثرات تبدیل ارز ناشی از تبدیل ارز گزارشگری به حقوق صاحبان سهام منتقل می‌شود و در صورت سود و زیان منعکس نمی‌شود.

5. الزامات افشا

شرکت‌ها باید اطلاعات زیر را در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی افشا کنند:

• روش‌های استفاده‌شده برای تبدیل ارز.
• نرخ‌های ارز مورد استفاده.
• اثرات تغییرات نرخ ارز بر دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌ها.
• مبلغ ذخیره تبدیل ارز در حقوق صاحبان سهام.

6. جمع‌بندی

• معاملات خارجی: با نرخ ارز در تاریخ معامله تبدیل می‌شوند و تفاوت‌ها در صورت سود و زیان منعکس می‌شوند.
• واحدهای فرعی خارجی: صورت‌های مالی آن‌ها به ارز عملیاتی شرکت اصلی تبدیل می‌شود و اثرات تبدیل ارز در حقوق صاحبان سهام منعکس می‌شود.
• تبدیل ارز گزارشگری: کلیه اقلام صورت‌های مالی به ارز گزارشگری تبدیل می‌شوند و اثرات تبدیل در حقوق صاحبان سهام ثبت می‌شود.

نتیجه‌گیری:

استاندارد IAS 21 به شرکت‌ها کمک می‌کند تا معاملات و عملیات خود در محیط‌های چندارزی را به‌صورت استاندارد و قابل مقایسه در صورت‌های مالی منعکس کنند. این استاندارد با ارائه روش‌های مشخص برای تبدیل ارز و شناسایی اثرات تغییرات نرخ ارز، شفافیت و قابلیت اتکای صورت‌های مالی را افزایش می‌دهد.

استاندارد بین المللی حسابداری 21 آثار تغییر در نرخ ارز